Groningse dorpen gooien het roer radicaal om: als Nederland van het Gronings gas af moet, dan zij ook. Dus staan bij het dorpshuis in Zijldijk sinds kort vier elektrische auto’s. En dat is pas het begin van een gasloze toekomst.
Jurre van den Berg, 23 september 2019, 17:32
Een huis-tuin-en-keukenhaspel met een verlengsnoer, dat is het lokale tankstation in Zijldijk. De stekker gaat rechtstreeks in de crèmekleurige Nissan Leaf die geparkeerd staat op het pleintje naast het dorpshuis, voor het witte kerkje. ‘De provincie is druk doende met het plaatsen van laadpalen. Maar daar gaan wij niet op wachten’, zegt Willem Schaap.
In die woorden van het bestuurslid komt veel samen waar de Noord-Groningse energiecoöperatie Zonnedorpen voor staat. Ze doen het wel zelf in Zijldijk en omstreken, met grote doortastendheid en een dosis boerenvernuft. Vier elektrische dorpsauto’s zijn er sinds enkele maanden beschikbaar. Brandpunten zijn het van de overgang naar schone energie, de afnemende bereikbaarheid van het platteland en gemeenschapszin.
‘Naar de dichtstbijzijnde bushalte moet ik 40 minuten lopen’, vertelt Zijldijkster Schaap (62). ‘Elektrische auto’s zijn duur in aanschaf, maar dankzij ons eigen zonnepark hebben we gratis brandstof.’
Een garagehouder in de provincie had nog een partij tweedehands stekkerwagens staan. Gebruikers betalen een vast bedrag per rit en een tarief per kilometer. Een app op je mobieltje, meer is er niet nodig om de Nissan op afstand te reserveren en te ontgrendelen, laat Schaap zien. ‘Zo ingewikkeld is het niet.’ Daar zoeft de dorpsauto al door de landerijen.
Zonnepark in de paardenweide
Veel van de gedrevenheid voert terug op de door gaswinning veroorzaakte problemen. Bijna alle huizen in Zijldijk hebben aardbevingsschade, zegt Schaap. ‘Dan kunnen we wel stoer roepen dat we van het gas af moeten, maar dan moeten we zelf ook de consequenties dragen van een alternatief.’
De gaswinning – in alle opzichten geldt het als een contrapunt waar de lokale energiecoöperatie voor staat: een volledig duurzame energievoorziening, passend in het landschap, met lokale zeggenschap en waar iedereen van kan meeprofiteren. Schaap: ‘Van de gaswinning hebben we de lasten maar niet de lusten. Van ons eigen zonnepark hebben we de lusten en amper lasten.’
Dat eigen zonnepark werd vorig jaar gebouwd, in een achterafgelegen paardenweide in ’t Zandt, een dorp verderop. Haast uit het zicht, amper een meter hoog, omzoomd met riet, zodat het weidse landschap niet verstoord wordt. Om de 1.528 panelen – geliefd roofgoed – te laten verzekeren zou er een bijna twee meter hoog hek omheen moeten. Schaap: ‘Dat doen we dus niet.’
Vanzelf ging het allemaal niet. De duurzame ambities begonnen ooit met plannen voor een mestvergister, vertelt Rika Brik (74), een kwieke dame die al eens een lintje kreeg vanwege al haar inspanningen voor de gemeenschap. Alles leek in kannen en kruiken, totdat de provincie opeens dwars ging liggen. De installatie zou bij nader inzien niet ogen in het polderlandschap.
Het zonnepark was plan B. Ook dat kwam er niet vanzelf. De financiering, de ruimtelijke inpassing maar vooral het draagvlak: alles kostte tijd en moeite. De initiatiefnemers stuitten op scepsis. ‘‘Met die mestvergister is het nooit wat geworden, hè?’, krijg ik nog steeds weleens te horen’, zegt Brik. ‘Maar we hebben nu wel een mooie zonneweide.’
Lid worden van de coöperatie kost een tientje per jaar. Maar daarmee besparen de 120 leden 5 cent op hun stroomprijs, zo’n 125 euro op een gemiddelde jaarafrekening. ‘Veel mensen hier hebben niet zo’n dikke portemonnee’, zegt Schaap. ‘Zo kan iedereen er voordeel van hebben.’ De panelen kunnen jaarlijks zo’n 400 duizend kilowattuur opwekken, goed voor 10 procent van het stroomgebruik in de ‘zonnedorpen’ Zijldijk, ’t Zandt, Zeerijp, Gartsthuizen, Godlinze en Leermens (samen duizend huizen).
‘Dit is pas het begin’, zegt Schaap. Vandaar dat de coöperatie bezig is met een tweede zonneproject, op het dak van een boerenschuur. Al wringt de beschikbare capaciteit op het stroomnet. Daarom dat alweer wordt nagedacht over de aanschaf van batterijen.
Eerste waterstofdorp
Waar de provincie ooit de biovergister in Zijldijk nog blokkeerde, wordt de energiecoöperatie nu naar voren geschoven als voorbeeldproject. Schaap werkt op verzoek zelfs aan een handleiding hoe een lokaal energie-initiatief succesvol te maken. Want ook in veel andere Groningse dorpen bloeien initiatieven. Tinallinge heeft een dorpswindmolen, Loppersum werkt aan een tweede zonnedak, Oudeschip wil het eerste waterstofdorp van Nederland worden.
In Zijldijk blijkt hoe de zelf opgewekte energie ook de gemeenschap kan opladen. ‘Oudjes’ vragen Rika Brik – zelf 74 dus – geregeld om een ritje met hen te maken. Daarvoor is de dorpsauto een uitkomst. ‘In mijn eigen kleine autootje pas geen rollator.’
De winkelcentra van Hoogezand en Paddepoel liggen precies binnen de actieradius van de Nissan. Een ziekenhuisbezoek of een visje eten in Lauwersoog of Termunterzijl kan ook. ‘Laatst vroeg iemand of ik een keer met haar naar de Aldi wilde, daar was ze nog nooit geweest.’
Het was even wennen, zo’n stille auto, zegt Brik. Maar nu is ze helemaal om. Eén probleempje: de auto zelf reserveren en ontgrendelen krijgt ze niet voor elkaar. ‘Zo’n moderne telefoon heb ik niet en ik ben een enorme digibeet. Maar dat doet Willem wel even voor mij.’
Bron:Volkskrant